Para Mutlu Eder mi? Para İnsanı Bozar mı?

PARA MUTLU EDER Mİ?

Paranın, çoğumuzun hayatında, satın alma gücü sağlamasının ötesinde bir anlamı var. Para sanki insanların becerisinin, iradesinin, kendini yönetebilmesinin bir göstergesi gibi. Parasını iyi değerlendiremeyen beceriksiz; biraz fazla harcayan müsrif; çok tedbirli olan cimri; kısa zamanda çok kazanan yetenekli gibi.

 

Peki parayla nasıl bir ilişkimiz var?

Paranın dünyada bu kadar çok konuşulmasının sebebi aslında paraya yüklediğimiz anlamlardan kaynaklanıyor. Çünkü insanlık paraya; statü, güvence, başarı gibi birçok anlam yükledi.

Para sahibi olmak herkesin en doğal hakkıdır tabi ki. Ama diğer taraftan da paraya hak etmediği değeri de vermemek gerekir. Paranın daha rahat daha konforlu bir hayat sağladığı doğrudur ama para hiçbir şekilde doğrudan mutluluk satın almaz. Piyangodan büyük ikramiye kazanan insanlar üzerinde yapılan araştırmalar da bunun en bariz kanıtıdır.

Parayla gerçek anlamda saygınlık da elde edilemez. Para dediğimiz şey; ürün, hizmet ve deneyim satın almaya yarar. Parası olan insan satılık olan her şeyi -parası yetiyorsa- satın alabilir. Mesela siz bir alışveriş yaparken satıcı size müşteri olduğunuz için ilgi ve alaka gösterir. Ama para harcayan insana harcama gücünden dolayı saygı gösterenler aynı insana para harcamadığı zaman daha önce gösterdikleri saygıyı göstermezler. O yüzden parayla elde edilen saygı geçicidir.

Paranın cesaret verdiği görüşü ise evet doğru para cesaret veriyor. Peki hangi durumda? Eğer verdiğimiz kararın ortaya çıkaracağı zarar bu parayla karşılanabiliyorsa cesaret veriyor.

 

Peki para hangi durumlarda zarar verir?

Düşünür Bacon, “Para iyi bir uşak, kötü bir efendidir.” der. Paranın uşağı değil efendisi olabilmektir önemli olan. Aksi durumda paranın kölesiyiz demektir.

Çok paranın yozlaşmaya yol açma ihtimali de vardır. Yani çok paranız olursa siz siz olmaktan çıkabilir ve bambaşka birisine dönüşebilirsiniz.

Ancak paranın olmaması da ahlaki değerleri yerle bir eder. Parasızlık, bırakın saygı ve sevgiyi insan olmanın bütün erdemlerini ortadan kaldırır. Başta şiddet olmak üzere bütün kötülükleri bulmak mümkündür parasızlıkta.

 

Peki para insan aklını nasıl manipüle ediyor dersiniz?

Psikoloji Profesörü Dan Ariely’e göre para insanın aklını şaşırtır:

 

• Çoğu insan, bir işi yaptırırken daha çok çaba ve zaman harcayana daha fazla para ödemeye meyillidir. Bir işin ustasının beş dakikada bitirdiği bir iş, daha az usta olanın daha uzun süre uğraşarak bitirdiği işe göre daha düşük ücrete layık görülür.

 

• İnternetten 20 Tl’lik bir sipariş verirken oradaki indirimi veya üç aşağı beş yukarı olmasını dikkate alıyoruz. Ancak 2 bin tl’lik bir sipariş verirken 20 tl’lik bir indirimi talep etmiyor veya takip etmiyoruz. Halbuki 20 tl her zaman aynı 20 tl’dir.

 

• Parayı önceden ödemekle sonradan ödeme arasında da fark vardır. Otel parasını tatil yaptıktan sonra ödemeye kıyasla, önceden parasını ödeyip sonra tatil yapmak, tatilden alınan keyfi artırır. Yani ödemeyi önden yapmak daha sonra ödeme sancısının önüne geçiyor.

 

• Yapılan ödemelerin “görünürlüğü” arttığında insan daha fazla para ödüyormuş hissine kapılır. Bir restorant da her menüye peşin ödeme yapmakla yemek sonu toplu olarak ödeme arasında da algısal anlamda farklılıklar vardır.

 

• İnsanlar parasal kayıpla parasal kazancı aynı ölçüyle değerlendirmezler. Para kaybetmenin verdiği mutsuzluk, aynı miktarda para kazanmanın sağlayacağı mutluluktan daha fazladır. Bu yüzden insanların çoğu, yatırım yaparken kazanma isteğinden çok kaybetmeme korkusuyla hareket ederler.

 

• Bir ürün ya da hizmetin fiyatı daha az rakamla yazılırsa, insanlar fiyatı daha uygun bulurlar.

 

SONUÇ

John Armstrong “Para bir araçtır; onu amaç haline getirmemek gerekir.” Der.

Hayatımızın kalitesi, bu aracı hangi amaca ulaşmak için, nasıl daha anlamlı kullandığımıza bağlıdır.

Kaldı ki insanın parayla satın alabileceği şeylerin sayısı da sınırlıdır. Parası olan insan çok pahalı bir ev satın alabilir ama evin içindeki insani ilişkileri, o evi yuva yapacak sevgiyi, bir evi güzelleştirecek zevki satın alamaz. İnsan çok lüks bir tatil satın alabilir ama hiç unutamayacağı güzellikte anılar satın alamaz.

 

Kaynakça: Kaynakça: Psikoloji Profesörü Dan Ariely‘nin makalelerinden, yukarıda ismi geçen düşünürlerin sözlerinden ve Danışman Temel Aksoy‘un Parayla İlişikimiz konulu blog yazısından faydalanılmıştır.

Depresyon veya stres yaşadığınızı düşünüyorsanız diğer yazımı okumak için tıklayın.

Benzer Youtube videolarıma göz atmak isterseniz tıklayın.